‘Geef haar nog wat vla. Alsjeblieft!’

Iemand sterft niet omdat hij niet meer eet en drinkt, maar eet en drinkt niet meer omdat hij stervend is.

Ik zie de woorden levensgroot voor me: zwarte letters op een helder wit scherm. Ik neem deel aan de basisscholing Palliatieve zorg.

Wat ben ik dit vaak tegen gekomen. Al die bewoners op m’n vorige werklocatie, die steeds minder wilden eten en drinken.  ‘Geen trek’, zeiden ze, elke keer opnieuw. Kwamen we weer met een schaaltje vla. Het gezicht sprak boekdelen. Zelfs afschuw. ‘Bah, zuster, ik heb écht geen trek’.

Ik denk aan de kinderen van een oude vrouw, ver in de negentig. Moeder werd steeds minder. Raakte steeds verder de realiteit kwijt. Had geen zin meer in activiteiten, zelfs bezoek werd te veel. Nors zat ze te kijken wanneer er weer gezegd werd: ‘Lenie, je dochter is er hoor’. Of de zoon. En ze  namen van alles mee. Allerlei lekkers die moe normaal met gretigheid at. Maar ook dat werd minder. Warme maaltijden gingen er als eerste af. Boterhammen ook niet meer. Een schaaltje vla dan maar. ‘Kun je ze geen sondevoeding geven’ werd er gevraagd. Tja! 

In het hospice maak ik het alle dagen mee. Bewoners komen soms nog best relatief in goede conditie binnen, al is de levensverwachting minder dan drie maanden. ‘Wilt u een kroketje op brood?’ wordt er gevraagd door de vrijwilligster. Het wordt met smaak gegeten door sommigen. Maar de ziekte haalt hen in. We zien het gebeuren: sneller moe, minder eetlust… Eten ze eerst nog een hele boterham? De volgende dag geven ze aan brood zonder korsten of een halve boterham, of alleen wat vla.

 ’t Is vaak het begin van het laatste proces. En wat is dat moeilijk voor de familie er om heen.

Marie ligt bij ons, ernstig ziek en verzwakt. De kinderen zijn zeer betrokken. ‘Ze houdt zo van koude vanille vla. Alsjeblieft, blijf het aanbieden, ook al zegt ze nee'.  Wanhopige ogen kijken me aan en ik  zie  de liefde in hun betrokkenheid.  Oprechte liefde in die éne zin: ‘Geef ma nog wat te drinken. Alsjeblieft!’  Misschien blijft  ze nog wat langer in leven. Mogelijk mogen we haar nog wat langer hier vasthouden.

En ik vertel het hen, de bovenstaande waarheid. In alle voorzichtigheid. En met respect en meeleven. Vaak volgt er dan tóch begrip. En verdriet! Omdat ma dus nu echt aan het sterven is. Niet omdat wij haar geen eten en drinken geven, maar omdat het lichaam zelf aan geeft: het is goed geweest!